Wrijven helpt

Ewout Kieckens

Toen ik een paar jaar geleden in Rome in het huwelijk trad, regende het die dag zonder ophouden. Het was gewoonweg een diluvio (zondvloed), volgens mijn gasten. Dat zeggen Italianen altijd als het langer regent dan tien minuten en de straten blank komen te staan. Maar ditmaal was de zondvloed echt universeel, althans op die dag. Droog hielden we het dus niet. Mijn bruid werd wegens die regen door iedereen gelukgewenst. Het gezegde ‘sposa bagnata, sposa fortunata’ betekent dat een natgeregende bruid een gelukkig leven voor zich heeft, en niemand laat zo’n uitdrukking aan zich voorbijgaan. Ik geloof dat ik de spreuk die dag vaker heb gehoord dan dat er leden zijn in het Italiaanse parlement (945).
Een verregende bruiloft brengt dus geluk. Geluk in de liefde, geluk in het spel, geluk in het liefdesspel. Tot dusverre klopt die uitspraak wel (ik bespaar u de details). Het is natuurlijk wel sneu dat geluk alleen is weggelegd voor natgeregende bruiden. Wat te denken van al die bruiden die onder de stralende zon het jawoord geven? En al die bruidegoms? En waar moeten die arme mannen en vrouwen die niet in de echt treden hun geluk dan wel vandaan halen?

Er zijn gelukkig nog andere dingen in Italië die geluk brengen. Wat te denken van de gelukskracht die de ‘Porcellino’ brengt? Elke bezoeker aan Florence kent hem wel. Dit bronzen beeld van een wildzwijn bevindt zich in het centrum van de stad en er staat gewoonlijk een massa mensen voor. Je moet als je eindelijk aan de beurt bent een munt werpen in de geopende bek van het dier en ervoor zorgen dat die munt daarna valt in het onderliggende rooster. Daarna moet je de snuit van het wildzwijn wrijven. Doe je vervolgens mee met de SuperEnalotto, de populairste Italiaanse lotto, dan is je kostje gekocht. Dat is het idee.
Wrijven als magische handeling is vast mediterraan. Bij wrijven denk ik aan de magie van geneesmiddelen en de bekende reclameslogan van de producent van een maagzuurtablet: ‘Wrijven helpt niet, Rennie wel.’
Dat wrijven wél helpt, zie je op veel plekken in Italië. De voet van het bronzen beeld van Petrus in de Sint Pieter in het Vaticaan glanst van al dat wrijven. Pieters voet is zelfs zo afgesleten in de loop der eeuwen dat de heilige nu een soort klompvoet heeft. Er staat in het middenschip vaak een rij van devotees voor, die de wrijfceremonie willen doen omdat dat voorspoed zou brengen.
De ceremonie rond het Porcellinobeeld in Florence toont aan dat het geluk je niet alleen met wrijven komt aanwaaien. Ook, of vooral, munten zorgen voor geluk. Dat gaat toch flink in tegen het idee dat geld juist níet gelukkig maakt. Bij de
traditie van muntjeswerpen denken we natuurlijk direct aan de Trevifontein in Rome. Duizenden mensen gooien elke dag een muntje in die fontein en vast niet om de weerstand van water te meten of om te zorgen voor een ‘monetaire’ bekleding van het fonteinbekken. Volgens zo’n beetje alle reisgidsen ter wereld is dat omdat het muntje je terugkomst in de Eeuwige Stad garandeert. Die traditie – dat staat dan weer niet in die gidsen – zou komen van Karl Friedrich Wolfgang Helbig, die rond de vorige eeuwwisseling werkte in het Duits archeologisch instituut in Rome en een drukbezette reiziger was. Hij stierf in 1915 in Rome, waaruit zou blijken dat het muntje werpen toch zo zijn effect kan hebben.
In werkelijkheid kent het muntje werpen een veel oudere traditie en gaat terug naar het antieke Rome. Romeinen gooiden muntjes in rivieren, meren en fonteinen om de gunst van de watergoden te winnen en geluk aan te trekken. Instinctief voelen we anno 2022 dat nog steeds zo. Anders is het niet te verklaren dat hele volksstammen muntjes werpen waar water stroomt en niet alleen in de Trevifontein. Ik zie de munten ook liggen in de Tritonfontein op Piazza Barberini, de fontein van de
mascherone, de schildpaddenfontein…
Als geluk zo eenvoudig is op te roepen, vraag ik me weleens af waarom ik moest trouwen met mijn bruid in de regen. • (Illustratie Sylvia Weve)