Dolce far niente

Terug in Toscane

Als de eerste zonnestralen de dauwdruppels op een olijfblad raken, spatten ze uiteen in prachtige kleuren. Een miniregenboogje voor de geduldige observator. Het was mij in al die jaren nog nooit opgevallen.
Het huis van mijn schoonouders staat pal tussen de olijf­bomen. De boomgaard was er al toen mijn schoonouders het tijd vonden om op een rustiger plekje buiten het dorp te gaan wonen. Dat is trouwens relatief. Op een steenworp afstand ligt de Via Appia, al in de Romeinse tijd een belangrijke weg die Rome met Brindisi verbond.
Twintig jaar geleden klom ik hier voor het eerst in de olijf­bomen met een klein plastic harkje. Speciaal voor zijn dochter Donatella en mij liet mijn kersverse schoonvader enkele bomen ongemoeid. Na onze examens rondden we vlak voor kerst samen de oogst af. Het werd een jaarlijks ritueel. Ik zit meestal hoog in de boom met een harkje, terwijl mijn schoonouders en Donatella op de grond met netten en kratten in de weer zijn. Mijn schoonzus ontsnapt aan de zware arbeid door regelmatig koffie te serveren.

Ik ken deze bomen als geen ander. Toch heb ik ze nog nooit bewust geobserveerd. Maar daar zit ik dan. Het is zaterdagochtend, midden in de coronaquarantaine. We kunnen ­nergens naartoe en weten precies wat ons te wachten staat. Na jaren rennen en vliegen (vooral dat laatste) is ons hyperactieve bestaan abrupt tot stilstand gekomen. We zijn na dertien jaar Brussel recent naar Florence verhuisd. Wie had gedacht dat het ritme meteen zo extreem anders zou zijn. We waren net bij mijn schoonouders in de regio Lazio  op bezoek toen premier Conte het land op slot gooide om de ­verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. En dus is hun boomgaard tijdelijk onze wereld. Mijn schoonouders zijn dolgelukkig dat ze zoveel tijd met hun kleinkinderen Libero (4) en Gloria (1,5) kunnen doorbrengen.
Ik voel de warmte van de zon in mijn rug en die van het espressokopje in mijn hand. Ik adem diep in en ruik net gemaaid gras. Is dit niet het toppunt van dolce far niente?

De kunst van het op een aangename manier niets doen is onlosmakelijk verbonden met Italië. Cicero en andere Latijnse auteurs haalden het al aan, maar de oorsprong van dit door de hele wereld geadopteerde Italiaanse gezegde is onbekend. Dolce far niente is niet mijn specialiteit. Mijn vrije tijd was altijd volledig volgeboekt en sinds Libero’s geboorte heb ik überhaupt geen vrije tijd meer.
Het leven bij mijn schoonouders leent zich uitstekend voor dolce far niente. Een dag plooit zich op een natuurlijke manier rond il pranzo (de lunch) en la cena (het avondeten). Wilde asperges zoeken in het voorjaar, in zee zwemmen in de zomer, olijven plukken in het najaar en kaarten rond het haardvuur in de winter.
Deze periode van gedwongen afzondering is een spoedcursus nietsdoen. Tikkertje en verstoppertje spelen met Libero en Gloria zijn de spannendste activiteiten van de dag.
Mijn schoonmoeder leert me de geheimen van haar melanzane alla parmigiana. Het is een Italiaanse klassieker, gefrituurde aubergines met tomatensaus en parmigiano, maar niemand maakt het zoals zij. De maaltijden smaken nog beter dan normaal, omdat ik me er meer op concentreer. In plaats van de wijn achteloos achterover te slaan, ga ik op zoek naar verborgen noten. De blend van merlot, sangiovese en trebbiano die mijn schoonvader bij de lokale wijnboer samenstelt, hoeft maar voor weinig andere wijnen onder te doen. ’s Avonds kletsen we nog even rond het knapperende haardvuur.
Het doet pijn om te zien hoeveel leed het coronavirus berokkent, maar toch is dit ook een bijzondere tijd. We zijn samen, eindelijk terug in Italië. Na deze introductie in het dolce far niente kunnen we niet wachten op wat ons hernieuwde Italiaanse avontuur verder allemaal te bieden heeft. Want dit prachtige land komt er weer bovenop. Viva l’Italia! •