Televisiefrans

Ewout Kieckens

Priesters, nonnen en pausen op tv (of ander scherm). Italianen zijn er gek op. Van de week was er op de eerste zender (Rai 1) de televisieserie ‘Zo helpe ons God’ (Che Dio ci aiuti) over de belevenissen van een non die een kloosterbar (leve het rijke roomse leven!) beheert. Het is een soort ‘Dagboek van een herdershond’, maar dan veertig jaar later en met meer Fernet Branca op de toog. De serie is al in zijn zesde seizoen en trekt elke week ruim vijf miljoen mensen. Op hetzelfde tijdstip zond de eerste zender van de commerciëlen (Canale 5) een film uit over paus Franciscus. Filmtitel: ‘Noem me maar Frans – de mensenpaus’.
De echte paus is ook al zo’n kijkcijferkanon. Toen noem-me-maar-Frans bijna een jaar geleden een gebedsdienst op een leeg Sint-Pietersplein hield om de coronacrisis het hoofd te bieden, schakelden 27 miljoen Italianen hun tv erop in (plus 2 miljoen via internet). De finale van het wereldkampioenschap voetbal, een aflevering van ‘Commissaris Montalbano’ en zelfs de Miss Italia-verkiezing vallen erbij in het niet.
Italianen zwelgen ook al zo van ‘Don Matteo’. Mattheus is in de gelijknamige tv-serie een dorpspastoor die over het zielenheil van de inwoners van Gubbio gaat en tegelijkertijd moorden oplost. Hij heeft de omgekeerde rol van die andere ‘Don’. Don Vito Corleone (de maffiabaas uit ‘The Godfather’) was er juist goed in lijken (in zuur) op te lossen. In elke aflevering van ‘Don Matteo’ sneuvelt er wel weer iemand op het Umbrische platteland.

Aan de populariteit van de serie werkt mee dat de dorpspriester Terence Hill is. Terence Hill is met zijn maat Bud Spencer natuurlijk beroemd om hun ‘vier vuisten’. Maar Terence Hill, die in werkelijkheid Mario Girotti heet en ook in zijn privé-leven in de Here is, heeft zich bekeerd. Geen pistolero meer, maar rozenhoedjes. In de serie rijdt de nu bijna 82 jaar oude acteur wat strammig op een omafiets. Hill draagt steevast een soutane, dat is zo’n zwarte jurk met 33 knoopjes die lopen van hals tot hiel en die moderne priesters toch eigenlijk niet meer dragen. Het is me een raadsel hoe Hill ermee zijn fiets opkomt. De serie gaat binnenkort zijn dertiende seizoen in en ik vermoed dat er pas een einde aan de serie komt als er een einde komt aan twee vuisten.
Een geestelijke van een heel ander kaliber is Jude Law, die in een pauselijk wit en vooral klein bemeten zwembroekje opdraaft als paus in de serie ‘The New Pope’. Het is te hopen dat Law zich tenminste voor een uur per aflevering houdt aan het celibaat.
Italië is kortom in de ban van tv-priesters. Dat is van alle ­tijden. Wie kent niet de avonturen uit de jaren zestig van de televisiepaap Don Camillo in zijn strijd tegen de atheïstische communistische burgemeester Peppone, die zich telkens verzoenen op de momenten dat het erop aan komt.
Met al die fake monseigneurs en abdissen op tv zou je denken dat Italië wel aartskatholiek is. Maar als je wel eens een zondagse mis in de binnenstad van Rome bijwoont, zie je behalve veel lege plekken vooral ‘dor hout’; zo heet dat toch tegenwoordig? De Italiaan heeft in werkelijkheid een broertje dood aan de kerkgang. Een kwart van de bevolking doet überhaupt niet aan het christendom. Weinig jongeren zijn nog betrokken. Zo’n miljoen Italianen zijn boeddhist geworden en dat aantal neemt toe. Toch genieten de katholieke kerk en haar vertegenwoordigers in het algemeen veel respect in de samenleving. Dat heeft van doen met traditie. De kerk is bij uitstek de hoeder van de traditie.
Het katholicisme is niet alleen geloof, maar ook cultuur. Het is niet alleen inhoud, maar ook vorm. Priesters en religieuzen zijn de cultuurdragers of in elke geval de dragers van de katholieke cultuur en Italië is doordesemd van die cultuur. Dat is in het kort gezegd de cultuur van patroonheiligen, processies, kruistekens bij het passeren van een lijkwagen en het gezamenlijk tafelen in de stijl van Don Camillo en Peppone. Priesters en in minder mate nonnen hebben daarnaast ook nog de rol als bliksemafleider. De priesterkaste is het doorgeefluik naar het hogere.
Italianen hebben bovendien geen moeite met hiërarchie. Status wordt hier niet afgebroken omdat nou eenmaal niemand met zijn hoofd boven het maaiveld mag uitsteken. Steek er maar wel lekker bovenuit en draag een gesteven priesterboord. Dan kijken er wekelijks miljoen mensen in vervoering naar je. •