Inschrijving in Italië? Pas op

Sinds de invoering van de Europese Erfrechtverordening van 2015 kan het land waar je bent ingeschreven bepalend zijn voor het recht dat van toepassing is op je nalatenschap. Als je in Italië bent ingeschreven, is dat het Italiaanse recht, tenzij je bij testament voor het recht van het land van je nationaliteit hebt gekozen. Dat je om die reden met inschrijving in Italië moet oppassen, blijkt uit het volgende voorbeeld. Je hebt de Nederlandse nationaliteit, bent vanuit Nederland naar Italië verhuisd en hebt je in Nederland laten uitschrijven. Op het moment dat je komt te overlijden, had je onveranderd de Nederlandse nationaliteit, was je eigenaar van een huis in Italië en daar ingeschreven en had je nog steeds een sterke band met Nederland omdat je daar al die tijd een groot deel van het jaar verbleef.
Als er dan geen testament is, zal het eigendom van je Italiaanse huis volgens de regels van het Italiaanse recht op jouw erfgenamen overgaan. Omdat dit recht anders is dan het Nederlandse recht, kan dat tot een onverwachte uitkomst leiden. Dat zal zeker het geval zijn als je op het moment van overlijden gehuwd was en kinderen nalaat. Je partner zou zich dan ten opzichte van de kinderen benadeeld kunnen voelen. Als dat het geval is, kan hij of zij zich op het standpunt stellen dat niet Italiaans maar Nederlands recht op de nalatenschap van toepassing is omdat je gewone verblijfplaats op het moment van overlijden (lees: het centrum van je sociale en economische activiteiten) niet in Italië maar in Nederland lag. Daar zou je gezien de omstandigheden van het voorbeeld gelijk in kunnen hebben, maar in relatie met de kinderen zou dat tot spanningen kunnen leiden. Die kun je voorkomen door je niet in Italië te laten inschrijven of, als je dat wel doet een testament te maken.
Inschrijving in Italië kan ook tot andere onaangename gevolgen leiden, ook voor jezelf. Een voorbeeld. Tien jaar geleden kocht een vermogende Nederlander een grote villa met prachtige tuin en zwembad in Italië. Het was boven zijn geplande budget, maar hij besloot het toch te kopen. Om de kosten te drukken koos hij voor toepassing van het prima casa-tarief. Dit leverde hem bij de aankoop een forse besparing van de registratiebelasting op, maar bracht ook de verplichting tot inschrijving in Italië met zich mee. Hoewel dat nooit zijn bedoeling was geweest, deed hij dat en tegelijkertijd bleef hij in Nederland ingeschreven. Zuinig als hij was, genoot hij als gevolg van de inschrijving van de lage tarieven voor de lokale belastingen gas, water en licht en kon hij ook een auto met Italiaans kenteken kopen, meerdere zelfs. Zo gezegd, zo gedaan. En het waren nog mooie auto’s ook!
Die Italiaanse inschrijving is hem duur komen te staan. In 2011 ontving hij van de Italiaanse fiscus een aanslag inkomstenbelasting over de voorgaande vijf jaren. De fiscus stelde zich op het standpunt dat hij, gezien de omvang en de aard van het huis en de twee luxe auto’s waarin hij daar rondreed, in die periode minimaal een paar ton per jaar verdiend moest hebben en dat had moeten opgegeven. De man in kwestie heeft vervolgens vijf jaar moeten procederen om de aanslag ongedaan gemaakt te krijgen en om te voorkomen dat de fiscus beslag zou leggen op het huis en de auto’s. Hij is daarin met veel kosten en moeite geslaagd omdat hij aannemelijk kon maken dat zijn gewone verblijfplaats in Nederland lag en het vermogen dat hij bij aankoop had, voldoende was om de kosten van het huis en de auto’s te dekken. Had hij dit echter van tevoren geweten, dan zou hij zich nooit hebben ingeschreven.